2013
Gáttarsaga | Ævisögur gáttar | Atburðir líðandi stundar | Árlegt dagatal | Daglegur hlutur
◄ | 20. öld | 21. öld
◄ | 1980s | 1990s | 2000s | 2010s
◄◄ | ◄ | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | ► | ►►
Jan. | Febrúar | Mars | Apríl | Maí | Júní Júlí. | Ágúst | Sept | Október | Nóvember | Des
Þjóðhöfðingjar · Kosningar · Necrology · Bókmenntir Ár · Music Ár · Film Ár · Broadcasting Ár · Sports Ár
2013 | |
---|---|
![]() Uppljóstrarinn Edward Snowden afhjúpar meðal annars eftirlitsáætlunina PRISM og kallar þannig á eftirlits- og njósnamál . | |
![]() Benedikt páfi XVI er fyrsti páfinn sem lætur af embætti í yfir 700 ár; Frans páfi er fyrsti rómönsku Ameríkaninn sem var kjörinn arftaki hans. | |
Mótmæli í Tyrklandi 2013 Mótmæli og aðgerðir borgara í Tyrklandi gegn stjórn Recep Tayyip Erdogan | |
Mótmæli gegn egypskum stjórnvöldum valda því að Egyptum verðursteypt afstóli . |
2013 í öðrum dagatölum | |
---|---|
Frá urbe condita | 2766 |
Armenska dagatalið | 1461-1462 |
Eþíópískt dagatal | 2005-2006 |
Badi dagatal | 169-170 |
Bengalskt dagatal | 1419-1420 |
Berber dagatal | 2963 |
Búddískt dagatal | 2557 |
Búrma -dagatal | 1375 |
Byzantine dagatal | 7521-7522 |
Kínverska dagatalið | |
- Tímabil | 4709-4710 eða 4649-4650 |
- 60 ára hringrás | Vatnsdreki ( 壬辰, 29) - |
Franska Byltingardagatal | - CCXXI CCXXII 221-222 |
Hebreska dagatalið | 5773-5774 |
Hindúadagatal | |
- Vikram Sambat | 2069-2070 |
- Shaka Samvat | 1935-1936 |
Íranskt dagatal | 1391-1392 |
Íslamskt dagatal | 1434-1435 |
Japanskt dagatal | |
- Nengō (tímabil): | Heisei 25 |
- Kóki | 2673 |
Koptískt dagatal | 1729-1730 |
Kóreska dagatalið | |
- Dangun tímabil | 4346 |
- Juche tímabil | 102 |
Minguo dagatal | 102 |
Nútíma Ólympíuleikar | XXX |
Seleucid dagatal | 2324-2325 |
Taílenska sólardagatalið | 2556 |
Eins og árið áður mótaðist 2013 eftir afleiðingar arabíska vorsins . Í Sýrlandi hélt borgarastyrjöldin áfram allt árið; í Egyptalandi , kjörinn forseti Mohammed Morsi varsteypt af stóli af hernum. Auk Egyptalands voru viðvarandi borgaraleg mótmæli í Tyrklandi , Taílandi og Úkraínu á árinu, sérstaklega á síðari hluta ársins.
NSA -málið stafaði af opinberun fyrrverandi starfsmanns bandarísku leyniþjónustunnar NSA , Edward Snowden , sem leiddi til mótmæla um allan heim gegn varúðarráðstöfunum Bandaríkjanna.
Í Evrópu (sérstaklega á evrusvæðinu ) var árið mótað eins og árið á undan vegna evrukreppunnar . Mótmæli gegn kreppustefnu Evrópusambandsins og gegn stefnu eigin ríkisstjórna voru sérstaklega sterk í þeim löndum sem urðu illa úti í kreppunni, Grikklandi , Spáni , Portúgal , Ítalíu og Kýpur . Írland yfirgaf hins vegar evrubjörgunarpakka í desember.
Í febrúar, í fyrsta skipti síðan 1294 með Benedikt XVI. páfi til baka af eigin vilja. Þann 13. mars síðastliðinn, í fyrsta skipti í sögunni, var Suður -Ameríku kjörinn biskup í Róm, Frans . Hann boðaði breytta stefnu gagnvart kirkju sem ætti að vera meira fyrir fátæka.
Þann 22. september 2013 var nýi sambandsdagurinn kjörinn í Þýskalandi. Í fyrsta sinn gat FDP ekki sigrast á 5 prósenta hindruninni sem leiddi til þess að svart-gulu samfylkingunni lauk eftir fjögur ár. Eftir næstum þrjá mánuði, Grand bandalag af CDU / CSU og SPD, enn undir kanslari Þýskalands Angela Merkel , gæti verið mynduð.
atburðum
Stjórnmál og atburðir í heiminum
- Sjá einnig: Kosningar 2013
- 1. janúar til 30. júní: Írland fer með formennsku í ráði Evrópusambandsins .
- 1. janúar: Ueli Maurer verður nýr sambandsforseti Sviss .
- 11. janúar: Upphaf Serval rekstur á frönsku hersins í Malí
- 20. janúar:Ríkiskosningar í Neðra -Saxlandi
- 20. janúar: Þjóðaratkvæðagreiðsla um herskyldu í Austurríki
- 22. janúar: Alþingiskosningar í Ísrael
- 6. febrúar: Stofnun flokksins Alternative for Germany (AfD) í Oberursel .
- 14. febrúar: Johanna Wanka tekur við af Annette Schavan sem menntamálaráðherra .
- 24./25. Febrúar: Almennar kosningar á Ítalíu
- 14. mars: Xi Jinping verður nýr forseti Alþýðulýðveldisins Kína .
- 9. apríl: Þjóðhátíðardagur Íraks (10 ára afmæli falls Saddams Husseins árið 2003)
- 15. apríl: Árás er framin við Boston -maraþonið , þrír létust og meira en 260 manns særðust.
- 20. apríl: Giorgio Napolitano er endurkjörinn forseti Ítalíu .
- Apríl 30th: Willem-Alexander verður nýr konungur Hollands .
- Maí 26th: Sveitarstjórnarkosningar í Slésvík-Holstein
- 31. maí: Mótmæli gegn stjórn Erdoğan hefjast í Tyrklandi .
- 14. júní: Hassan Rouhani vinnur forsetakosningarnar í Íran .
- Um miðjan júní: Mótmæli á landsvísu hefjast í Brasilíu , einkum gegn spillingu og félagslegu óréttlæti.
- 1. júlí: Króatía gerist 28. aðildarríki Evrópusambandsins .
- 1. júlí til 31. desember: Litháen gegnir formennsku í ráði Evrópusambandsins .
- 3. júlí: Kjörinn forseti Egyptalands, Mohammed Morsi, er settur af völdumhersins .
- 21. júlí: Philippe verður nýr konungur Belga .
- 22. júlí: George prins af Cambridge fæddist sem síðar erfingi breska hásætisins .
- 14. ágúst: Óeirðir í Egyptalandi drepa meira en 600 manns og særða þúsundir.
- Ágúst: Nokkur hundruð manns eru drepnir og margir slasaðir í árásum í Ghouta svæðinu sem hluta af borgarastyrjöldinni í Sýrlandi .
- 28. ágúst: Dietmar Woidke tekur við af Matthias Platzeck, sem sagði af sér embætti, sem nýr forsætisráðherra Brandenborgar .
- 7. september: Almennar kosningar í Ástralíu
- 15. september: Ríkiskosningar í Bæjaralandi
- 21.-24. September: Meira en 70 manns létust og um 300 slösuðust í gíslatöku árás á verslunarmiðstöðinni í Kenýa höfuðborginni, Nairobi .
- 22. september: Samfylkingarkosningar
- 22. september: Ríkiskosningar í Hessen
- 29. september: Þjóðarráðskosningar í Austurríki
- 1. - 16. Október: Lokun stjórnvalda á sér stað í Bandaríkjunum vegna deilna um fjárhagsáætlun.
- Október 4: Í Írlandi , ríkisstjórnin samþykkt afnám House of Lords er hafnað í þjóðaratkvæðagreiðslu.
- Október: 18. þýska sambandsdagurinn er stofnaður.
- 25./26. Október: Kosning í fulltrúadeildina í Tékklandi
- 11-23 Nóvember: loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna í Varsjá ( COP 19 )
- 21. nóvember: Pólitísk mótmæli hefjast í Úkraínu
- 16. desember: Írland yfirgefur evru björgunarpakka .
- 16. desember: Stórsamfylking tekur við stjórn í Austurríki .
- 17. DESEMBER: Í Þýskalandi samþykkir maður stóra samfylkingu , viðskipti stjórnvalda .
- 23. desember: Í Hessen undirrita CDU og græningjar samstarfssamning fyrir 19. löggjafartímann .
- 24. desember: Sameinuðu þjóðirnar tilkynna að innbyrðis valdabarátta í Suður -Súdan hafi syrgt „þúsundir dauðsfalla“ innan fárra daga. [1]
- 29./30. Desember: Meira en 30 manns eru drepnir og fjöldi annarra slasaður í tveimur árásum í Volgograd í Rússlandi.
Menning og samfélag
- 7-17 Febrúar: 63. alþjóðlega kvikmyndahátíðin í Berlín (Berlinale)
- 10. febrúar: Kínverska nýárið , 蛇 ár vatnsormsins (癸巳 guǐsì 30)
- 24. febrúar: Óskarsverðlaun 2013 í Los Angeles
- 16. mars til 30. desember: Uppsetning á stóra loftpakka Christo inni í gasmælinum í Oberhausen
- 26. apríl: Afhending þýsku kvikmyndaverðlaunanna í Berlín
- 26. apríl til 13. október: Alþjóðleg garðasýning 2013 í Hamborg
- 4. til 5. Maí: Dagur Baden-Württemberg
- 18. maí: Í Malmö (Svíþjóð) vinnur Emmelie de Forest Eurovision söngvakeppnina 2013 fyrir Danmörku með laginu Only Teardrops .
- 22. maí: Stofnun Hope Bearers Foundation í Leonberg
- 7.-9 Júní: 14. Thuringian Day í Sondershausen
- 14.-23. Júní: 53. Hessentag í Kassel
- 21-23 Júní: 30. dagur Rínland -Pfalz í Pirmasens
- 28-30 Júní: 17. dagur Saxlands-Anhalt í Gommern
- 4.-7 Júlí: 23. TFF Rudolstadt í Rudolstadt
- 16.-25. Ágúst: 291. Rudolstadt fuglaskot í Rudolstadt
- 24. ágúst: Eftir sex ára byggingu opnar hin umdeilda Waldschlößchenbrücke í Dresden .
- 26.-31. Ágúst: TONALi Grand Prix í Hamborg
- 30. ágúst til 1. september: 33. dagur Neðra -Saxlands í Goslar , Vienenburg og Wöltingerode klaustri
- 6-8 September: 22. dagur Saxa í Schwarzenberg / Erzgeb.
- 14. september: Dagur hitabeltisskóga (boðaður af WWF)
- 21. september til 6. október: Októberfest í München
- 9-13 Október: Bókamessan í Frankfurt ; Gestaland: Brasilía
- 10. október: 10. alþjóðadagur gegn dauðarefsingum (settur af WCADP )
- 19. október: 100 ára þýska björgunarsamtökin
- 1. nóvember: Alþjóðlegur veganestardagur (tilefni: 50 ára afmæli Veganfélagsins)
trúarbrögð
- 20. janúar: Alþjóðadagur trúarbragða (boðaður af söfnuði bahá'ía í Bandaríkjunum)
- 10. febrúar: Kumbh Mela í Allahabad
- 21. febrúar: 500 ára afmæli dauða Júlíusar páfa II.
- 28. febrúar: Vegna afsagnar hans sem tilkynnt var 11. febrúar 2013 lýkur embættisvígslu Benedikts páfa XVI.
- 12. mars: Upphaf páfakosninga í Vatíkaninu
- 13. mars: Frans páfi stígur upp úr conclave sem 266. páfi í 5. atkvæðagreiðslu.
- 31. mars: Páskar
- 1-5 Maí: 34. boðunarþing kirkjunnar í Hamborg
- 5. maí: Rétttrúnaðar páskar
- 9. maí: Uppstigningardagur
- 19. maí: Hvítasunnudagur
- 4. júní: Vesakh
- 13. júní: Uppstigningardagur rétttrúnaðarmanna
- 23. júní: Rétttrúnaðarhvítasunnudagur
- 9. júlí til 8. ágúst: Ramadan
- 23-28 Júlí: 28. kaþólski heimsdagur ungmenna í Rio de Janeiro
- 14. september: Yom Kippur
- 15. október: Íslamsk fórnarhátíð
- Október: Wolfgang Roesch er Páfagarður um óákveðinn tíma í stað hins fjarverandi biskups Franz-Peter-van Elst Tebartz , forstjóri þýska biskupsdæmisins í Limburg, ákveðinn. [2]
- 3. nóvember: Diwali
- 27. nóvember: Hanukkah
vísindi og tækni
- 10. júlí: Northrop Grumman X-47 verður fyrsta mannlausa orrustuflugvélin til að lenda á flugmóðurskipi á sjó.
- Sumar 2013: Mercedes S-flokkur bíll ekur sögulegu Bertha-Benz leiðina frá Mannheim til Pforzheim algjörlega sjálfstætt sem sjálfstætt landbifreið að viðstöddum blaðamönnum.
Íþróttir
- Janúar 1.: Phil Taylor vinnur PDC heimsmeistaratitilinn í pílu
- 11-27 Janúar: 23. heimsmeistarakeppni karla í handbolta á Spáni
- 12-13 Janúar: Evrópukeppni Luge 2013 í Oberhof , Thüringen
- 19. janúar til 10. febrúar: Afríkukeppni þjóða í Suður -Afríku 2013
- 21. janúar til 5. febrúar: Heimsmeistaramót Bobsleigh 2013 í St. Moritz í Sviss
- 3. febrúar: Super Bowl XLVII í Mercedes-Benz Superdome í New Orleans
- 4 - 17 Febrúar: Heimsmeistaramót í skíðum í Schladming í Austurríki
- 6-17 Febrúar: 46. heimsmeistaramót í skíðaskotfimi í Nové Město na Moravě , Tékklandi
- 20. febrúar til 3. mars: Norðurlandamót heims á skíðum í Val di Fiemme á Ítalíu
- 10-17 Mars: Heimsmeistaramót í skautum í London í Kanada
- 17. mars til 24. nóvember: 64. heimsmeistarakeppnin í formúlu -1 er haldin
- 6. apríl: FC Bayern München verður þýskur meistari í fótbolta 2012/2013 28. leikdag (elsti sigur meistaratitils í sögu Bundesliga).
- 7. apríl til 10. nóvember: 65. heimsmeistaramótið í mótorhjólamóti á vegum mótorhjóla er haldið
- 3.-19 Maí: 77. heimsmeistarakeppni í íshokkí karla í höfuðborgum Svíþjóðar og Finnlands
- 15. maí: 2012/13 úrslitaleikur UEFA Evrópudeildarinnar
- 18. maí: Bundesliga 2012/13 lýkur með 34. leikdegi.
- 18.-25. Maí: Alþjóðleg þýsk fimleikahátíð í höfuðborgarsvæðinu í Rín-Neckar
- 25. maí: 2012/13 úrslitaleikur UEFA Meistaradeildarinnar í London
- 1. júní: Úrslitaleikur DFB-Pokal 2012/13
- 15.-30. Júní: FIFA Confederations Cup 2013 í Brasilíu
- 21. júní til 13. júlí: U20 ára HM í Tyrklandi 2013
- 29. júní til 21. júlí: 100. Tour de France
- 10.-28. Júlí: Evrópumót kvenna í fótbolta í Svíþjóð
- 19. júlí til 4. ágúst: 15. heimsmeistaramót í sundi í Barcelona á Spáni
- 20.-29. Júlí: Heimsmeistaramót fatlaðra í frjálsum íþróttum í Lyon í Frakklandi
- 20. - 30. Júlí: 17. Miðjarðarhafsleikar í tyrknesku borgunum Mersin og Adana [3]
- 25. júlí til 4. ágúst: 9. heimsleikar í Cali í Kólumbíu
- 1 - 10 Ágúst: Heimsleikar lögreglu og eldsvoða í Belfast á Norður -Írlandi
- 9. ágúst: 51. tímabil Bundesligunnar hefst.
- 10-18 Ágúst: 14. heimsmeistaramót í frjálsum íþróttum á Luzhniki ólympíuleikvanginum í Moskvu
- 20. - 25. Ágúst: Evrópumeistaramót í klæðaburði og stökkstökkum í Herning í Danmörku
- 25. ágúst til 1. september: 38. heimsmeistarakeppni í róðri á Tangeum -vatni í Chungju í Suður -Kóreu
- 27. ágúst til 1. september: Heimsmeistaramót í kanóakappakstri 2013 í Duisburg
- Ágúst 29th: Franck Ribéry er knattspyrnumaður ársins í Evrópu .
- 29. ágúst til 1. september: 31. Evrópukeppni meistaraliða í Malmö í Svíþjóð
- 4. - 22. September: Evrópumótið í körfubolta 2013 fer fram í Slóveníu .
- September 5th: Nadine Angerer er knattspyrnumaður ársins í Evrópu .
- 6-14 September: Evrópumót kvenna í blaki 2013 í Þýskalandi og Sviss
- 7-10 September: IOC ákveður að japanska höfuðborgin Tókýó mun halda sumarólympíuleikana 2020 og að glíma verði áfram ólympísk íþrótt. Þannig eru hafnabolti og skvass ekki innifalið í ólympíuáætluninni. Thomas Bach verður nýr forseti IOC.
- 20.-29. September: Evrópumót karla í blaki 2013 í Danmörku og Póllandi
- Október 12th: Þýska skálin XXXV fer fram í Berlín.
- Október: Sebastian Vettel vinnur heimsmeistarakeppnina í formúlu -1 snemma og í fjórða sinn í röð.
- 10. nóvember: Marc Márquez vinnur heimsmeistaramótið í MotoGP sem nýliði.
- Nóvember 22nd: Áskorandinn Magnus Carlsen vinnur heimsmeistaratitilinn í skák 2013 í Chennai á Indlandi og verður 16. heimsmeistari í skák .
- 21. desember: FC Bayern München vinnur heimsmeistarakeppnina í knattspyrnu í knattspyrnu 2013 .
stjörnufræði
- 11. febrúar: NASA Landsat 8 jörð athugun gervitungl og United States Geological Survey er skotið frá Vandenberg Air Force Base .
- 15. febrúar:
- Smástirnið (367943) Duende kom nálægt jörðinni innan við 27.599 km. Það er innan brautar jarðstöðvargervitunglanna.
- Chelyabinsk loftsteinn með loftstein falli.
- 13. mars: Atacama Large Millimeter / submillimeter Array útvarpssjónaukinn fer í gang.
- 15. mars: Kevin Luhman tilkynnti uppgötvun Luhman 16 nær-jarðar kerfisins.
- 25. apríl: Að hluta til tunglmyrkvi .
- 10. maí: Hringlaga sólmyrkvi ; sýnilegt yfir Ástralíu og Kyrrahafi.
- 15. ágúst: NASA lýsir yfir Kepler verkefni vegna mikilla skemmda á Kepler geimsjónaukanum .
- 18. október: hálfmyrkvi (tunglmyrkvi) .
- 3. nóvember: Hybrid sólmyrkvi ; sýnileg á austurströnd Bandaríkjanna, í Atlantshafi, í Mið -Afríku og Austur -Afríku.
- 28. nóvember: Gert er ráð fyrir að halastjarnan ISON verði mest björt með von um að hún muni birtast um það bil jafn bjart og Venus .
viðskipti
- 1. janúar:
- Lög um strompa til að sópa, taka gildi í Þýskalandi.
- Gildistaka varanlegrar stöðugleika í Evrópu (ESM) til að koma á stöðugleika í evrunni .
- Skipun útvarpsgjalds verður breytt.
- Verið er að frelsa langferðabifreiðar í Þýskalandi þannig að með ákveðnum takmörkunum er nú einnig hægt að flytja farþega á langferðabifreiðar innan Þýskalands.
- 14. febrúar: American Airlines og US Airways tilkynna áform um sameiningu.
- 2. maí: Nýir 5 evruseðlar settir á evrusvæðið .
- 19. júní: Austurríska byggingarfyrirtækið Alpine sækir um gjaldþrot.
- 1. júlí: Bandaríska fyrirtækið Advent International tekur við þýska fyrirtækinu Douglas Holding .
- 11. júlí: DIY keðjan Praktiker sækir um gjaldþrot.
- 23. júlí: Farsímafyrirtækið Telefónica tilkynnir fyrirhugaða yfirtöku á E-Plus .
- 25. júlí: Axel Springer AG tilkynnir fyrirhugaða sölu tveggja héraðsblaða auk dagskrár þess og tímarit kvenna til fjölmiðlahópsins Funke .
- 1. ágúst: Joe Kaeser verður nýr forstjóri Siemens AG og tekur við af Peter Löscher .
- Október: Þýski sjónvarpsframleiðandinn Loewe sækir um gjaldþrot.
- 9. desember: Sameining bandarísku fyrirtækjanna American Airlines og US Airways tekur gildi.
- 9. desember: Þýski fjölmiðlasamsteypan Axel Springer SE tilkynnir yfirtöku á fréttamiðlinum N24 .
- Meirihluti þýska fyrirtækisins MAN er yfirtekinn af Volkswagen AG .
Félagslegt
- 1. janúar:
- Æfingagjald í Þýskalandi verður fellt niður.
- Framlag til lögbundinnar lífeyristryggingar í Þýskalandi lækkar úr 19,6 í 18,9 prósent af tekjutryggðum tekjum.
- Framlag til lögbundinnar langtímavernd í Þýskalandi hækkar úr 1,95 í 2,05 prósent hjá launþegum og ellilífeyrisþegum þeirra iðgjaldsskyldu, barnlaus hækkar iðgjaldahlutfallið úr 2,2 í 2,3 prósent.
- Staðlaða krafan um þiggjendur atvinnuleysisbóta II (Hartz-4) og félagslega aðstoð í Þýskalandi verður hækkuð úr 374 í 382 evrur fyrir einhleypa.
- Tekjumörk fyrir jaðarstarfsmenn í hlutastarfi ( smávinnufólk ) í Þýskalandi verða hækkaðir úr 400 evrum í 450 evrur og meðalstarfsmenn geta þénað 850 í stað 800 evra á mánuði. Að auki eru meðalstarfsmenn með lífeyristryggingu og greiða venjulega 3,9 prósent af þeim tekjum sem eru iðgjaldsskyldir.
- 1. ágúst:
- Í Þýskalandi er umönnunargreiðsla greidd til foreldra sem sjá um smábörn sín heima þegar þau eru tveggja eða þriggja ára. Mánaðarupphæðin er 100 evrur á barn, frá ágúst 2014 er gert ráð fyrir að hún verði 150 evrur á barn. Sérhvert barn hefur nú lagalegan rétt til leikskólapláss frá fyrsta afmælisdegi.
Hamfarir
- 27. janúar: Meira en 230 manns létust í eldsvoða á næturklúbbi í Santa Maria í Brasilíu . [4]
- Í febrúar og mars 2013 var óvenju kalt í Þýskalandi. Með meðalhita upp á 0,2 gráður , mars 2013 var einn af þeim sex kaldustu síðan 1881. Sérstaklega varð fyrir byggingariðnaði, landbúnaði og smásölu; Hagfræðingar hjá þýska viðskipta- og iðnaðarráðinu ( DIHK ) töldu tjónið á þýska hagkerfinu um tvo milljarða evra. Vetrarskemmdir á vegum setja álag á opinberar fjárveitingar; veikindatíðni var marktækt hærri. [5] [6]
- 20. apríl: Að minnsta kosti 100 manns deyja í jarðskjálfta af stærðinni 7,0 í kínverska héraðinu Sichuan . [7]
- 24. apríl: Meira en 1.100 manns eru drepnir og meira en 2.400 særðust í byggingarhruni í Sabhar í Bangladess .
- 20. maí: Óvenju sterk hvirfilbylur veldur eyðileggingu í Moore , Oklahoma (Bandaríkjunum); 24 manns deyja og fjölmargir eru slasaðir.
- Maí til júní: mikil flóð í Þýskalandi og löndum í Mið -Evrópu eftir mikla úrkomu.
- Júní: Miklir monsúnar í indverska hluta Himalaya valda skriðuföllum og flóðum og kosta allt að 6.000 manns lífið.
- 24. júlí: 79 manns deyja og meira en 140 slösuðust í járnbrautarslysi nálægt spænsku borginni Santiago de Compostela .
- Ágúst til október: The Rim Fire í Kaliforníu eyðileggur svæði sem er 1012 km².
- 24. september: Jarðskjálfti af stærðinni 7,7 varð á pakistönsku héraðinu Balochistan . Yfir 500 létust og hundruð særðust.
- bátflóttamönnum sökk fyrir Isola dei Conigli nálægt Lampedusa, drukknuðu að minnsta kosti 366 manns í Miðjarðarhafinu; 155 lifa af. [8.] 3. október: Þegar skip með aðallega afrískum
- Október 11th: Bátslys við Lampedusa - 268 manns drukkna.
- Super fellibylurinn Haiyan drepur meira en 5.500 manns á Filippseyjum og gerir um fjórar milljónir heimilislausa. 7. nóvember:
- Nóvember: Að minnsta kosti 54 létust þegar stórmarkaður hrundi í Riga (Lettlandi).
Minningardagar SÞ og samtaka þeirra
(ófullnægjandi)
- 20. febrúar: Alþjóðlegur dagur félagslegs réttlætis ( SÞ )
- 21. febrúar: Alþjóðlegi móðurmálsdagurinn (boðaður af UNESCO )
- 8. mars: Alþjóðadagur kvenna ( SÞ )
- 21. mars: Alþjóðlegur dagur til að útrýma kynþáttamisrétti ( SÞ )
- 22. März: Weltwassertag ( UN-Wasser )
- 23. März: Welt-Meteorologie-Tag ( World Meteorological Organization )
- 24. März: Welttuberkulosetag ( WHO )
- 4. April: Internationaler Tag gegen Landminen ( UNO )
- 7. April: Weltgesundheitstag ( WHO )
- 25. April: Weltmalariatag ( WHO )
- 21. Mai:Welttag für kulturelle Entwicklung ( UNO )
- 22. Mai: Internationaler Tag für biologische Vielfalt (UNEP )
- 5. Juni: Welt-Umwelt-Tag (UNEP )
- 8. Juni: Welttag der Ozeane ( UNO )
- 17. Juni: Welttag gegen Wüstenbildung und Dürre ( UNCCD )
- 26. Juni: Internationaler Tag der Hilfe für Folteropfer ( UNODA )
- 18. Juli: Nelson Mandela Day. Mit weltweiten wohltätigen Veranstaltungen (proklamiert von der Mandela-Stiftung, unterstützt von der UNO )
- 15. September: Internationaler Tag der Demokratie (proklamiert durch die UNO )
- 2. Oktober: Internationaler Tag der Gewaltlosigkeit (proklamiert durch die UNO )
- 16. Oktober: Welt-Ernährungstag (Food and Agriculture Organization FAO )
- 17. Oktober: Internationaler Tag für die Beseitigung der Armut (proklamiert durch die UNO )
- 24. Oktober: Internationale Woche der Abrüstung bis 30. Oktober (proklamiert durch die UNO )
- 16. November: Internationaler Tag der Toleranz (proklamiert von der UNESCO )
- 29. November: Internationaler Tag der Solidarität mit dem palästinensischen Volk ( UNO )
- 1. Dezember: Welt-AIDS-Tag (proklamiert durch die UNO )
- 2. Dezember: Internationaler Tag für die Abschaffung der Sklaverei (proklamiert durch die UNO )
- 3. Dezember: Internationaler Tag der Menschen mit Behinderung (proklamiert durch die UNO )
- 10. Dezember: Tag der Menschenrechte ( OHCHR )
- 18. Dezember: Internationaler Tag der Migranten (proklamiert durch die UNO )
Nobelpreise
Die Bekanntgabe der Nobelpreisträger des Jahres 2013 erfolgte vom 7. bis zum 14. Oktober 2013. [9] Die Verleihungen fanden am 10. Dezember, dem Todestag Alfred Nobels , in Stockholm und Oslo statt.
- Physiologie oder Medizin : James Rothman , Randy Schekman und Thomas Südhof [10] für ihre Entdeckungen zu Transportprozessen in Zellen
- Physik : François Englert und Peter Higgs für die theoretische Entdeckung des Higgs-Mechanismus [11]
- Chemie : Martin Karplus , Michael Levitt und Arieh Warshel für die Entwicklung von multiskalen Modellen für komplexe chemische Systeme
- Literatur : Alice Munro , „der Virtuosin der zeitgenössischen Kurzgeschichte“
- Frieden : Organisation für das Verbot chemischer Waffen für ihren umfangreichen Einsatz zur Vernichtung chemischer Waffen
- Alfred-Nobel-Gedächtnispreis für Wirtschaftswissenschaften : Eugene Fama , Lars Peter Hansen und Robert J. Shiller für die empirische Analyse von Vermögenspreisen
Jahreswidmungen
Initiativen
- Internationales Jahr der Zusammenarbeit im Bereich Wasser ( UNO , [12] federführend: UNESCO [13] )
- Internationales Jahr der Quinoa ( UNO ) [14]
- Themenjahr „Reformation und Toleranz“ als Teil der Luther-Dekade der EKD
- Die Bekassine ( Gallinago gallinago ) ist Vogel des Jahres ( Naturschutzbund Deutschland NABU) [15]
- Das Leberblümchen ( Hepatica nobilis ) ist Blume des Jahres ( Loki Schmidt Stiftung ) [16]
- Das Purpur-Knabenkraut ( Orchis purpurea ) ist Orchidee des Jahres ( Arbeitskreis Heimische Orchideen AHO) [17]
- Der Braunfleckiger Perlmutterfalter ( Boloria selene ) ist Schmetterling des Jahres ( Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland BUND) [18]
- Die Forelle ( Salmo trutta ) ist Fisch des Jahres (Verband Deutscher Sportfischer e. V. VDSF ) [19]
- Der Holzapfel ( Malus sylvestris ) ist Baum des Jahres (Kuratorium Baum des Jahres) [20]
- Die Schlingnatter ( Coronella austriaca ) ist Reptil des Jahres ( Deutsche Gesellschaft für Herpetologie und Terrarienkunde DGHT ) [21]
- Der Braungrüne Zärtling ( Entoloma incanum ) ist Pilz des Jahres ( Deutsche Gesellschaft für Mykologie DGfM) [22]
- Die Helme ist die Flusslandschaft des Jahres ( Naturfreunde Deutschlands und Deutscher Anglerverband ) [23] [24]
Jahr der Quinoa
Bekassine
( Gallinago gallinago )Leberblümchen
( Hepatica nobilis )Purpur-Knabenkraut
( Orchis purpurea )Braunfleckiger Perlmutterfalter
( Boloria selene )Forelle
( Salmo trutta )Holzapfel
( Malus sylvestris )Schlingnatter
( Coronella austriaca )Braungrüner Zärtling
( Entoloma incanum )
Gedenktage
(für jährlich wiederkehrende Tage: siehe → Liste von Gedenk- und Aktionstagen )
Januar
- 1. Januar:
- 150. Geburtstag von Pierre de Coubertin , Begründer der Olympischen Spiele der Neuzeit
- 150. Jahrestag der Sklavenbefreiung in den USA ( Emanzipations-Proklamation )
- 75. Jahrestag der Verwendung von Magnetbändern im deutschen Rundfunk [25]
- 3. Januar: 50. Jahrestag der ersten Vorführung des Farbfernseh-Verfahrens PAL
- 5. Januar: 80. Jahrestag des Baubeginns der Golden Gate Bridge in San Francisco, USA
- 9. Januar: 100. Geburtstag von Richard Nixon , US-amerikanischer Präsident
- 10. Januar: 150. Jahrestag der Eröffnung der Metropolitan Railway in London , der ersten U-Bahn der Welt
- 20. Januar: 200. Todestag von Christoph Martin Wieland , deutscher Dichter
- 22. Januar: Deutsch-Französischer Tag: 50 Jahre Élysée-Vertrag
- 25. Januar: 50. Jahrestag des ersten deutschen Kinostarts eines James-Bond -Films ( James Bond – 007 jagt Dr. No )
Februar
- 2. Februar: 100. Todestag von Gustav de Laval (schwedischer Ingenieur)
- 2. Februar: 100. Jahrestag der Eröffnung des Grand Central Terminals ( New York ), des größten Bahnhofs der Welt
- 4. Februar: 100. Geburtstag von Rosa Parks (US-amerikanische Bürgerrechtlerin)
- 6. Februar: 100. Geburtstag von Mary Leakey , US-amerikanische Paläoanthropologin
- 14. Februar: 200. Geburtstag vonAlexander Sergejewitsch Dargomyschski (russischer Komponist)
- 15. Februar: 250. Jahrestag des Friedens von Hubertusburg
- 24. Februar: 75. Jahrestag der Herstellung der ersten Zahnbürste mit künstlichen Borsten aus Nylon in den USA
- 25. Februar: 100. Geburtstag von Gert Fröbe , deutscher Schauspieler
- 25. Februar: 300. Todestag von Friedrich I. von Preußen
März
- 10. März: 225. Geburtstag von Joseph von Eichendorff (deutscher Dichter)
- 10. März: 100. Todestag von Harriet Tubman , US-amerikanische Abolitionistin und Fluchthelferin
- 10. März: 200. Jahrestag der Stiftung des Eisernen Kreuzes in Breslau
- 11. März (ua): 300. Jahrestag des Friedens von Utrecht
- 12. März: 75. Jahrestag des Einmarschs deutscher Truppen in Österreich
- 17. März: 200. Jahrestag des Aufrufes An Mein Volk durch den preußischen König Friedrich Wilhelm III.
- 18. März: 200. Geburtstag von Friedrich Hebbel (deutscher Dramatiker)
- 19. März: 200. Geburtstag des Afrikaforschers David Livingstone
April
- 1. April: 75. Jahrestag des Verkaufs von löslichem Kaffee ( Nescafé ) in der Schweiz
- 1. April: 50. Jahrestag des Sendebeginns des ZDF
- 7. April: 175. Geburtstag von Ferdinand Heinrich Thieriot (deutscher Komponist)
- 10. April: 200. Todestag von Joseph-Louis Lagrange (italienischer Mathematiker und Astronom)
- 14. April: 100. Todestag von Carl Hagenbeck (deutscher Zoologe)
Mai
- 15. Mai: 100. Geburtstag von Heinz Haber (deutsch-amerikanischer Astronom)
- 16. Mai: 125. Jahrestag der Vorführung des ersten Grammophons durch Emil Berliner in Philadelphia [26]
- 17. Mai: 225. Todestag von Johann Ignaz von Felbiger (deutscher Reformer)
- 17. Mai: 70. Jahrestag der Bombardierung und Zerstörung der Möhne- und der Eder-Talsperre (ca. 1250 Todesopfer)
- 22. Mai: 200. Geburtstag von Richard Wagner (deutscher Komponist)
- 23. Mai: 150. Jahrestag der Gründung des Allgemeinen Deutschen Arbeitervereins , der ersten deutschen Arbeiterpartei
- 29. Mai: 60. Jahrestag der Erstbesteigung des Mount Everest
- 31. Mai: 100. Geburtstag von Peter Frankenfeld (deutscher Fernsehmoderator)
Juni
- Juni: 75. Jahrestag der Erfindung von Superman , des ersten Superhelden der Comicgeschichte
- 7. Juni: 50. Jahrestag des Erscheinens der ersten Schallplatte der Rolling Stones ( Come on )
- 16. Juni: 50. Jahrestag des ersten Weltraumfluges einer Frau, Walentina Tereschkowa
- 17. Juni: 60. Jahrestag des Volksaufstandes in der DDR (1953)
- 26. Juni: 50. Jahrestag des Ausspruchs Ich bin ein Berliner des US-Präsidenten John F. Kennedy beim Besuch von West-Berlin
- 28. Juni: 200. Todestag des preußischen Generals Gerhard von Scharnhorst
Juli
- 1. Juli: 25. Jahrestag der Einführung des Deutschen Aktien-Index (DAX)
- 4. Juli: 125. Todestag von Theodor Storm , deutscher Dichter
- 8. Juli: 175. Geburtstag von Ferdinand von Zeppelin (deutscher General und Luftschiffskonstrukteur)
- 14. Juli: 100. Geburtstag von Gerald Ford , US-amerikanischer Präsident
- 21. Juli: 75. Jahrestag der Erstbesteigung der Eiger-Nordwand ( Schweiz )
August
- 2. August: 225. Todestag Thomas Gainsborough (britischer Maler)
- 5. August: 125. Jahrestag der ersten Automobil-Fernfahrt, unternommen von Bertha Benz
- 8. August: 50. Jahrestag des größten Geldraubs, des Überfalls auf den Postzug Glasgow-London
- 10. August: Der Frieden von Bukarest beendet 1913 den Zweiten Balkankrieg .
- 10. August: 75. Jahrestag der ersten Atlantik -Überquerung durch ein landgestütztes Passagierflugzeug ( Focke-Wulf Fw 200 von Berlin nach New York )
- 13. August: 100. Todestag von August Bebel , Begründer der deutschen Sozialdemokratie
- 24. August: 700. Todestag des römisch-deutschen Kaisers Heinrich VII.
- 24. August: 50. Jahrestag der Einführung der Fußball-Bundesliga (1. Spieltag)
- 26. August: 200. Todestag von Theodor Körner , deutscher Schriftsteller
- 28. August: 50. Jahrestag der Rede Ich habe einen Traum des US-amerikanischen Bürgerrechtlers Martin Luther King
- 30. August: 50. Jahrestag der Vorstellung des ersten Kassettenrekorders auf der Internationalen Funkausstellung in Berlin [27]
September
- 1. September: 30. Jahrestag der Einführung des BTX in der Bundesrepublik als erstem Online-Dienst
- 4. September: 125. Jahrestag der Patentierung der Rollfilmkamera von George Eastman (Erst-Patentierung umstritten, siehe Rollfilm )
- 5. September: 375. Geburtstag von Ludwig XIV.
- 9. September: 500. Jahrestag der Schlacht von Flodden Field , Sieg der Engländer über die Schotten
- 18. September: 40. Jahrestag der Aufnahme der BRD sowie der DDR als 133. und 134. Mitgliedsstaat der UNO
- 21. September: 30. Jahrestag des ersten Mobiltelefons , des Motorola DynaTAC
- 29. September:
- 75. Jahrestag der Unterzeichnung des Münchner Abkommens
- 100. Todestag von Rudolf Diesel , Erfinder des Dieselmotors
Oktober
- 1. Oktober: 75. Jahrestag des Einmarschs deutscher Truppen im Sudetenland
- 5. Oktober: 300. Geburtstag von Denis Diderot , Herausgeber der berühmtesten frühen Enzyklopädie
- 6. Oktober: 100. Geburtstag von Meret Oppenheim (deutsch-schweizerische Künstlerin)
- 9. oder 10. Oktober: 200. Geburtstag von Giuseppe Verdi (italienischer Komponist)
- 16.–19. Oktober: 200. Jahrestag der Völkerschlacht bei Leipzig ; 18. Oktober: 100 Jahrestag der Einweihung des Völkerschlachtdenkmals in Leipzig
- 17. Oktober: 200. Geburtstag von Georg Büchner (deutscher Schriftsteller)
- 23. Oktober: 200. Geburtstag von Ludwig Leichhardt (deutscher Entdecker, Zoologe, Botaniker und Geologe)
- 24. Oktober: 50. Jahrestag des Grubenunglücks von Lengede (Rettung von Verschütteten am 7. November, Wunder von Lengede )
November
- 2. November: 100 Geburtstag von Burt Lancaster (US-amerikanischer Schauspieler)
- 3. November: 100. Geburtstag von Marika Rökk (ungarische Schauspielerin)
- 5. November: 100. Geburtstag von Vivien Leigh (US-amerikanische Schauspielerin)
- 7. November: 100. Geburtstag von Albert Camus (französischer Schriftsteller)
- 9. November: 75. Jahrestag der Novemberpogrome 1938 („Reichskristallnacht“)
- 22. November:
- 100. Geburtstag von Benjamin Britten (britischer Komponist)
- 50. Jahrestag der Ermordung des US-Präsidenten John F. Kennedy
- 26. November: 300. Jahrestag des Beginns der Friedensverhandlungen zwischen Frankreich und Österreich zur Beendigung des Spanischen Erbfolgekrieges in Rastatt
- 30. November: 200. Jahrestag der Unabhängigkeit der Niederlande
Dezember
- 3. Dezember: 125. Todestag von Carl Zeiß (deutscher Mechaniker und Unternehmer)
- 8. Dezember: 200. Geburtstag von Adolph Kolping (deutscher Priester, Schriftsteller, Sozialreformer)
- 12. Dezember: 150. Geburtstag von Edvard Munch (norwegischer Maler)
- 13. Dezember: 150. Todestag von Friedrich Hebbel (deutscher Dichter)
- 13. Dezember: 125. Jahrestag der Beschreibung der Funkübertragung durch Heinrich Hertz ( Forschungsbericht „Über Strahlen elektrischer Kraft“ )
- 17. Dezember:
- 75. Jahrestag der ersten Kernspaltung durch Otto Hahn und seinen Assistenten Fritz Straßmann
- 50. Jahrestag des Passierscheinabkommens für die Besuche von Einwohnern West-Berlins in Ost-Berlin
- 18. Dezember: 100. Geburtstag von Willy Brandt (deutscher Politiker)
- 21. Dezember: 100. Jahrestag der Veröffentlichung des ersten Kreuzworträtsels in New York
- 25. Dezember: 100. Geburtstag von Henri Nannen (deutscher Verleger)
- 29. Dezember: 200. Geburtstag von Karel Sabina (tschechischer Schriftsteller)
- 31. Dezember: 125. Todestag von Samson Raphael Hirsch (deutscher Rabbiner)
- 31. Dezember: 175. Todestag von Philipp Friedrich von Hetsch (deutscher Maler)
Geboren
- 22. Juli: George of Cambridge , Nummer 3 der britischen Thronfolge
- 25. November: Iva Höpperger , österreichische Schauspielerin
Gestorben
Für die ausführliche Liste der Verstorbenen siehe Nekrolog 2013 .
Januar
- Patti Page , US-amerikanische Sängerin (* 1927) 1. Januar:
- Elmar Gunsch , österreichischer Moderator (* 1931) 3. Januar:
- Thomas Holtzmann , deutscher Schauspieler (* 1927) 4. Januar:
- Brigitte Alice Askonas , britische Immunologin (* 1923) 9. Januar:
- James M. Buchanan , US-amerikanischer Ökonom und Nobelpreisträger (* 1919) 9. Januar:
- 10. Januar: Peter Fitz , deutscher Schauspieler (* 1931)
- 10. Januar: George Gruntz , Schweizer Jazzmusiker und Komponist (* 1932)
- 10. Januar: Claude Nobs , Schweizer Kulturmanager (* 1936)
- 10. Januar: Ba Mamadou Mbaré , Präsident von Mauretanien (* 1946)
- 11. Januar: Mariangela Melato , italienische Schauspielerin (* 1941)
- 15. Januar: Nagisa Ōshima , japanischer Filmregisseur (* 1932)
- 17. Januar: Jakob Arjouni , deutscher Schriftsteller (* 1964)
- 17. Januar: Louise Martini , österreichische Schauspielerin (* 1931)
- 19. Januar: Hans-Jürgen Massaquoi , deutsch-US-amerikanischer Autor (* 1926)
- 19. Januar: Taihō Kōki , japanischer Sumōringer (* 1940)
- 20. Januar: Jörg Steiner , Schweizer Schriftsteller (* 1930)
- 22. Januar: Eva Rühmkorf , deutsche Politikerin (* 1935)
- 23. Januar: Józef Kardinal Glemp , polnischer Erzbischof (* 1929)
- 24. Januar: Ulrich Heising , deutscher Regisseur (* 1941)
- 25. Januar: Martial Asselin , kanadischer Politiker (* 1924)
- 25. Januar: Oliver Colbentson , US-amerikanischer Geiger und Musikpädagoge (* 1927)
- 26. Januar: Edwin London , US-amerikanischer Komponist, Hornist, Dirigent und Musikpädagoge (* 1929)
- 29. Januar: Reinhold Stecher , österreichischer Bischof (* 1921)
- 30. Januar: Carl Fredrick Becker , US-amerikanischer Geigenbauer und -restaurator (* 1919)
- 30. Januar: Gonzague Olivier , französischer Automobilrennfahrer und Bootsbauer (* 1921)
Februar
- Ed Koch , US-amerikanischer Politiker (* 1924) 1. Februar:
- Mario Hernández , puerto-ricanischer Musiker und Komponist (* 1924) 2. Februar:
- Chris Kyle , bekanntester US-amerikanischer Scharfschütze (* 1974) 2. Februar:
- Doğan Andaç , türkischer Oberstleutnant, Fußballtrainer und -funktionär (* 1922) 6. Februar:
- Kurt Hübner , deutscher Philosoph (* 1921) 8. Februar:
- Friedrich Schenker , deutscher Komponist (* 1942) 8. Februar:
- Keiko Fukuda , US-amerikanische Judoka japanischer Herkunft (* 1913) 9. Februar:
- 13. Februar: Stefan Wigger , deutscher Schauspieler und Synchronsprecher (* 1932)
- 14. Februar: Ronald Dworkin , US-amerikanischer Philosoph (* 1931)
- 15. Februar: Dietrich Kittner , deutscher Kabarettist (* 1935)
- 16. Februar: Tony Sheridan , britischer Musiker (* 1940)
- 18. Februar: Otto Beisheim , deutsch-schweizerischer Unternehmer (* 1924)
- 18. Februar: Otfried Preußler , deutscher Kinderbuchautor (* 1923)
- 19. Februar: Gerhard Frey , deutscher Verleger und Politiker (* 1933)
- 19. Februar: Robert Coleman Richardson , US-amerikanischer Physiker und Nobelpreisträger (* 1937)
- 22. Februar: Ernst Breit , deutscher Gewerkschaftsfunktionär, 1982–1990 Vorsitzender des DGB (* 1924)
- 22. Februar: Wolfgang Sawallisch , deutscher Dirigent (* 1923)
- 26. Februar: Marie-Claire Alain , französische Organistin (* 1926)
- 27. Februar: John Annus , lettisch-US-amerikanischer Maler und Fotograf (* 1935)
- 27. Februar: Van Cliburn , US-amerikanischer Pianist (* 1934)
- 27. Februar: Stéphane Hessel , französischer Diplomat und Autor (* 1917)
- 28. Februar: Donald Arthur Glaser , US-amerikanischer Physiker und Nobelpreisträger (* 1926)
März
- Campbell Armstrong , britischer Drehbuchautor, Hochschullehrer und Autor (* 1944) 1. März:
- Hugo Chávez , venezolanischer Politiker und Staatspräsident (* 1954) 5. März:
- Dieter Pfaff , deutscher Schauspieler und Regisseur (* 1947) 5. März:
- Sabine Bischoff , deutsche Fechterin (* 1958) 6. März:
- Alvin Lee , britischer Sänger und Musiker (* 1944) 6. März:
- Kenny Ball , britischer Trompeter und Bandleader (* 1930) 7. März:
- 13. März: Rosemarie Fendel , deutsche Schauspielerin (* 1927)
- 13. März: Sepp Folger , deutscher Skirennläufer (* 1922)
- 13. März: Rolf Schult , deutscher Schauspieler und Synchronsprecher (* 1927)
- 15. März: Anton Albertus Herman Kassenaar , niederländischer Biochemiker (* 1922)
- 18. März: Peter Ensikat , deutscher Schriftsteller und Kabarettist (* 1941)
- 21. März: Chinua Achebe , nigerianischer Schriftsteller (* 1930)
- 23. März: Boris Beresowski , russischer Unternehmer (* 1946)
- 23. März: Reinhard Lakomy , deutscher Komponist und Sänger (* 1946)
- 27. März: Hjalmar Andersen , norwegischer Eisschnellläufer (* 1923)
- 27. März: Heinz Funk , deutscher Filmkomponist (* 1915)
- 28. März: Richard Griffiths , britischer Schauspieler (* 1947)
- 29. März: Josef Auer , deutscher Jazzmusiker (* 1928)
April
- Oktay Aslanapa , türkischer Kunsthistoriker (* 1914) 1. April:
- Peter Zurek , österreichischer Journalist (* 1943) 1. April:
- Frédéric Othon Théodore Aristidès , französischer Comiczeichner (* 1931) 2. April:
- Jess Franco , spanischer Filmregisseur (* 1930) 2. April:
- Ruth Prawer Jhabvala , britische Schriftstellerin und Drehbuchautorin (* 1927) 3. April:
- Roger Ebert , US-amerikanischer Filmkritiker (* 1942) 4. April:
- Ottmar Schreiner , deutscher Politiker (* 1946) 6. April:
- Margaret Thatcher , britische Politikerin und Premierministerin (* 1925) 8. April:
- 10. April: Robert Edwards , britischer Mediziner und Nobelpreisträger (* 1925)
- 12. April: Brennan Manning , US-amerikanischer katholischer Theologe, Referent und Autor (* 1934)
- 14. April: Colin Davis , britischer Dirigent (* 1927)
- 16. April: Ali Kafi , algerischer Präsident (* 1928)
- 16. April: Reinhard Lettmann , deutscher römisch-katholischer Bischof (* 1933)
- 17. April: Dariush Safvat , iranischer Setār- und Santurspieler und Musikwissenschaftler (* 1928)
- 18. April: Storm Thorgerson , britischer Grafikdesigner (* 1944)
- 19. April: François Jacob , französischer Mediziner und Nobelpreisträger (* 1920)
- 22. April: Vivi Bach , dänische Sängerin und Schauspielerin (* 1939)
- 22. April: Richie Havens , US-amerikanischer Sänger und Musiker (* 1941)
- 27. April: Jürgen Warnke , deutscher Politiker und Bundesminister (* 1932)
Mai
- Jeff Hanneman , US-amerikanischer Musiker (* 1964) 2. Mai:
- Christian de Duve , belgischer Biochemiker und Nobelpreisträger (* 1917) 4. Mai:
- Jürg Amann , Schweizer Schriftsteller (* 1947) 5. Mai:
- Sarah Kirsch , deutsche Dichterin und Schriftstellerin (* 1935) 5. Mai:
- Giulio Andreotti , italienischer Politiker (* 1919) 6. Mai:
- Ray Harryhausen , US-amerikanischer Animator und Tricktechniker (* 1920) 7. Mai:
- 12. Mai: Horst Königstein , deutscher Regisseur (* 1945)
- 16. Mai: Heinrich Rohrer , Schweizer Physiker und Nobelpreisträger (* 1933)
- 17. Mai: Jorge Rafael Videla , argentinischer Militär und Politiker (* 1925)
- 18. Mai: Ernst Klee , deutscher Journalist und Schriftsteller (* 1942)
- 18. Mai: Lothar Schmid , deutscher Verleger und Schachspieler (* 1928)
- 20. Mai: Ray Manzarek , US-amerikanischer Musiker (* 1939)
- 22. Mai: Henri Dutilleux , französischer Komponist (* 1916)
- 23. Mai: Georges Moustaki , französischer Sänger und Komponist (* 1934)
- 23. Mai: Moritz von Hessen , deutscher Chef des Hauses Hessen (* 1926)
- 24. Mai: Gotthard Graubner , deutscher Maler (* 1930)
- 26. Mai: Hildegard Krekel , deutsche Schauspielerin (* 1952)
- 26. Mai: Jack Vance , US-amerikanischer Schriftsteller (* 1916)
- 28. Mai: Eddi Arent , deutscher Schauspieler und Komiker (* 1925)
- 28. Mai: Wiktor Kulikow , sowjetischer Marschall (* 1921)
Juni
- Mario Bernardi , kanadischer Dirigent und Pianist (* 1930) 2. Juni:
- Helge Jung , deutscher Komponist (* 1943) 3. Juni:
- Tom Sharpe , britischer Schriftsteller (* 1928) 6. Juni:
- Esther Williams , US-amerikanische Schauspielerin (* 1921) 6. Juni:
- Pierre Mauroy , französischer Politiker (* 1928) 7. Juni:
- Yoram Kaniuk , israelischer Schriftsteller (* 1930) 8. Juni:
- Willi Sitte , deutscher Maler und Grafiker (* 1921) 8. Juni:
- Iain Banks , britischer Schriftsteller (* 1954) 9. Juni:
- Walter Jens , deutscher Altphilologe und Schriftsteller (* 1923) 9. Juni:
- 11. Juni: Miller Barber , US-amerikanischer Profigolfer (* 1931)
- 11. Juni: Robert Fogel , US-amerikanischer Ökonom und Nobelpreisträger (* 1926)
- 12. Juni: Jiroemon Kimura , japanischer ältester Mann der Welt (* 1897)
- 15. Juni: Heinz Flohe , deutscher Fußballspieler (* 1948)
- 15. Juni: José Froilán González , argentinischer Automobilrennfahrer (* 1922)
- 16. Juni: Hans Hass , österreichischer Zoologe und Meeresforscher (* 1919)
- 16. Juni: Ottmar Walter , deutscher Fußballspieler (* 1924)
- 19. Juni: James Gandolfini , US-amerikanischer Schauspieler (* 1961)
- 19. Juni: Gyula Horn , ungarischer Politiker und Ministerpräsident (* 1932)
- 20. Juni: Franz Xaver Eder , deutscher Bischof (* 1925)
- 22. Juni: Allan Simonsen , dänischer Automobilrennfahrer (* 1978)
- 23. Juni: Richard Matheson , US-amerikanischer Autor (* 1926)
- 24. Juni: Emilio Colombo , italienischer Politiker (* 1920)
Juli
- Douglas C. Engelbart , US-amerikanischer Informatiker (* 1925) 2. Juli:
- Fausia von Ägypten , persische Königin (* 1921) 2. Juli:
- Gisela Fritsch , deutsche Schauspielerin und Synchronsprecherin (* 1936) 3. Juli:
- Anton Wladimirowitsch Antonow-Owsejenko , russischer Historiker und Dissident (* 1920) 9. Juli:
- 13. Juli: Cory Monteith , kanadischer Schauspieler und Musiker (* 1982)
- 17. Juli: Manfred Gebhardt , deutscher Journalist und Autor (* 1927)
- 18. Juli: Karl Czok , deutscher Historiker (* 1926)
- 19. Juli: Bert Trautmann , deutscher Fußballspieler (* 1923)
- 21. Juli: Heinz Meier , deutscher Schauspieler und Theaterleiter (* 1930)
- 21. Juli: Rolf Schwendter , österreichischer Schriftsteller und Sozialwissenschaftler (* 1939)
- 21. Juli: Rodney Wallace , US-amerikanischer American-Football-Spieler (* 1949)
- 22. Juli: Dennis Farina , US-amerikanischer Schauspieler (* 1944)
- 23. Juli: Emile Griffith , US-amerikanischer Boxer (* 1938)
- 23. Juli: Djalma Santos , brasilianischer Fußballspieler (* 1929)
- 25. Juli: Franz Hesse , deutscher evangelisch-reformierter Theologe und Hochschullehrer (* 1917)
- 25. Juli: Bernadette Lafont , französische Schauspielerin (* 1938)
- 26. Juli: Şəfiqə Axundova , aserbaidschanische Komponistin (* 1924)
- 26. Juli: JJ Cale , US-amerikanischer Musiker und Komponist (* 1938)
- 26. Juli: Rolf Haufs , deutscher Schriftsteller und Dichter (* 1935)
- 28. Juli: Eileen Brennan , US-amerikanische Schauspielerin (* 1932)
- 28. Juli: Jupp Darchinger , deutscher Fotograf (* 1925)
- 29. Juli: Ludwig Averkamp , deutscher Bischof (* 1927)
- 30. Juli: Berthold Beitz , deutscher Industrieller (* 1913)
August
- Renato Ruggiero , italienischer Politiker und Diplomat (* 1930) 4. August:
- George Duke , US-amerikanischer Jazzmusiker (* 1946) 5. August:
- Robert Häusser , deutscher Fotograf (* 1924) 5. August:
- Jonathan Dümcke , deutscher Schauspieler (* 1991) 5. August:
- Karen Black , US-amerikanische Schauspielerin (* 1939) 8. August:
- 10. August: László Csatáry , ungarischer NS-Kriegsverbrecher (* 1915)
- 12. August: Friso von Oranien-Nassau , Prinz der Niederlande (* 1968)
- 13. August: Lothar Bisky , deutscher Politiker (* 1941)
- 14. August: Jörg Pleva , deutscher Schauspieler und Theaterregisseur (* 1942)
- 15. August: Sławomir Mrożek , polnischer Schriftsteller und Dramatiker (* 1930)
- 17. August: Claus Jacobi , deutscher Journalist (* 1927)
- 18. August: Dezső Gyarmati , ungarischer Wasserballspieler und -trainer (* 1927)
- 18. August: Tewfik Saleh , ägyptischer Filmregisseur und Drehbuchautor (* 1926)
- 19. August: Wolfgang Lüder , deutscher Jurist und Politiker (* 1937)
- 19. August: Fritz Rau , deutscher Konzertveranstalter (* 1930)
- 19. August: Lee Thompson Young , US-amerikanischer Schauspieler (* 1984)
- 20. August: Elmore Leonard , US-amerikanischer Schriftsteller (* 1925)
- 20. August: Erik Neutsch , deutscher Schriftsteller (* 1931)
- 21. August: Charles Gordon Fullerton , US-amerikanischer Astronaut (* 1936)
- 23. August: Rudolf Bieri , Schweizer Jurist und Staatsbeamter (* 1920)
- 23. August: David Garrick , britischer Opern- und Popsänger (* 1945)
- 24. August: Julie Harris , US-amerikanische Schauspielerin (* 1925)
- 25. August: Gilmar , brasilianischer Fußballspieler (* 1930)
- 25. August: Katja Paryla , deutsche Schauspielerin (* 1940)
- 26. August: Wolfgang Herrndorf , deutscher Schriftsteller (* 1965)
- 30. August: Seamus Heaney , irischer Schriftsteller und Literaturnobelpreisträger (* 1939)
- 31. August: David Frost , britischer Journalist und Fernsehmoderator (* 1939)
September
- Pál Csernai , ungarischer Fußballspieler und -trainer (* 1932) 1. September:
- Valérie Benguigui , französische Schauspielerin (* 1965) 2. September:
- Ronald Coase , britischer Wirtschaftswissenschaftler und Nobelpreisträger (* 1910) 2. September:
- Frederik Pohl , US-amerikanischer Schriftsteller (* 1919) 2. September:
- Rochus Misch , deutscher SS-Mann (* 1917) 5. September:
- Wolfgang Frank , deutscher Fußballspieler und -trainer (* 1951) 7. September:
- 12. September: Ray Dolby , US-amerikanischer Erfinder (* 1933)
- 12. September: Erich Loest , deutscher Schriftsteller (* 1926)
- 12. September: Otto Sander , deutscher Schauspieler (* 1941)
- 16. September: Frithjof Aurich , deutscher Physikochemiker (* 1933)
- 18. September: Hans Daiber , deutscher Journalist und Autor (* 1927)
- 18. September: Marcel Reich-Ranicki , deutscher Literaturkritiker (* 1920)
- 19. September: Hiroshi Yamauchi , japanischer Unternehmer (* 1927)
- 21. September: Walter Wallmann , deutscher Politiker (* 1932)
- 22. September: David H. Hubel , kanadischer Neurobiologe und Nobelpreisträger (* 1926)
- 22. September: Álvaro Mutis , kolumbianischer Schriftsteller (* 1923)
- 23. September: Paul Kuhn , deutscher Sänger und Musiker (* 1928)
- 23. September: Heimo Kuchling , österreichischer Kunsttheoretiker (* 1917)
- 25. September: Elisabeth Borchers , deutsche Schriftstellerin (* 1926)
- 25. September: Hans-Joachim Rotzsch , deutscher Sänger und Chorleiter (* 1929)
- 26. September: Helmut Simon , deutscher Richter des Bundesverfassungsgerichts (* 1922)
- 28. September: Walter Schmidinger , österreichischer Schauspieler (* 1933)
- 29. September: LC Greenwood , US-amerikanischer American-Football-Spieler (* 1946)
- 29. September: Yamasaki Toyoko , japanische Schriftstellerin (* 1924)
Oktober
- Tom Clancy , US-amerikanischer Schriftsteller (* 1947) 1. Oktober:
- Giuliano Gemma , italienischer Schauspieler (* 1938) 1. Oktober:
- Sergei Below , sowjetisch-russischer Basketballspieler und -trainer (* 1944) 3. Oktober:
- Võ Nguyên Giáp , vietnamesischer General (* 1911) 4. Oktober:
- Carlo Lizzani , italienischer Filmregisseur (* 1922) 5. Oktober:
- Patrice Chéreau , französischer Regisseur (* 1944) 7. Oktober:
- Ovadja Josef , israelischer Rabbiner (* 1920) 7. Oktober:
- Wilfried Martens , belgischer Politiker (* 1936) 9. Oktober:
- 10. Oktober: Scott Carpenter , US-amerikanischer Astronaut (* 1925)
- 11. Oktober: Wadih El Safi , libanesischer Sänger, Songwriter, Komponist und Schauspieler (* 1921)
- 11. Oktober: Erich Priebke , deutscher Kriegsverbrecher (* 1913)
- 11. Oktober: María de Villota , spanische Automobilrennfahrerin (* 1980)
- 14. Oktober: Bruno Metsu , französischer Fußballspieler und -trainer (* 1954)
- 15. Oktober: Rudolf Friedrich , Schweizer Politiker (* 1923)
- 15. Oktober: Hans Riegel jr. , deutsch-österreichischer Unternehmer (* 1923)
- 16. Oktober: Ed Lauter , US-amerikanischer Schauspieler (* 1938)
- 16. Oktober: Simon Phillips , britischer Automobilrennfahrer (* 1934)
- 17. Oktober: Günter Willumeit , deutscher Humorist und Entertainer (* 1941)
- 20. Oktober: Dimiter Gotscheff , bulgarischer Theaterregisseur (* 1943)
- 20. Oktober: Lawrence Klein , US-amerikanischer Wirtschaftswissenschaftler und Nobelpreisträger (* 1920)
- 23. Oktober: Anthony Caro , britischer Bildhauer (* 1924)
- 24. Oktober: Manolo Escobar , spanischer Sänger (* 1931)
- 25. Oktober: Arthur C. Danto , US-amerikanischer Philosoph und Kritiker (* 1924)
- 25. Oktober: Nigel Davenport , britischer Schauspieler (* 1928)
- 25. Oktober: Bill Sharman , US-amerikanischer Basketballspieler und -trainer (* 1926)
- 25. Oktober: Marcia Wallace , US-amerikanische Schauspielerin und Synchronsprecherin (* 1942)
- 27. Oktober: Lou Reed , US-amerikanischer Sänger und Musiker (* 1942)
- 28. Oktober: Tadeusz Mazowiecki , polnischer Politiker (* 1927)
- 31. Oktober: Gérard de Villiers , französischer Schriftsteller (* 1929)
November
- Brigitte Neumeister , österreichische Schauspielerin (* 1944) 1. November:
- Walt Bellamy , US-amerikanischer Basketballspieler (* 1939) 2. November:
- Hans von Borsody , deutscher Schauspieler (* 1929) 4. November:
- Manfred Rommel , deutscher Politiker (* 1928) 7. November:
- Georg P. Salzmann , deutscher Büchersammler (* 1929) 9. November:
- 11. November: Domenico Bartolucci , italienischer Kirchenmusiker und Kardinal (* 1917)
- 12. November: Alexander Serebrow , sowjetischer Kosmonaut (* 1944)
- 12. November: John Tavener , britischer Komponist (* 1944)
- 15. November: Raimondo D'Inzeo , italienischer Springreiter (* 1925)
- 15. November: Glafkos Klerides , zypriotischer Politiker und Staatspräsident (* 1919)
- 16. November: Chris Argyris , US-amerikanischer Verwaltungswissenschaften (* 1923)
- 17. November: Syd Field , US-amerikanischer Sachbuchautor (* 1935)
- 17. November: Doris Lessing , britische Schriftstellerin (* 1919)
- 19. November: Tibor Kovács , ungarischer Archäologe (* 1940)
- 19. November: Frederick Sanger , britischer Biochemiker und Nobelpreisträger (* 1918)
- 20. November: Dieter Hildebrandt , deutscher Kabarettist und Autor (* 1927)
- 24. November: Amedeo Amadei , italienischer Fußballspieler und -trainer (* 1921)
- 25. November: Bill Foulkes , britischer Fußballspieler und -trainer (* 1932)
- 25. November: Chico Hamilton , US-amerikanischer Jazzmusiker und -komponist (* 1921)
- 25. November: Peter Kurzeck , deutscher Schriftsteller (* 1943)
- 26. November: Arik Einstein , israelischer Sänger (* 1939)
- 26. November: Adolf Schmidt , deutscher Gewerkschafter und Politiker (* 1925)
- 27. November: Nílton Santos , brasilianischer Fußballspieler (* 1925)
- 27. November: Wolf Jobst Siedler , deutscher Verleger und Schriftsteller (* 1926)
- 29. November: Chris Howland , britischer Moderator und Schauspieler (* 1928)
- 30. November: Peter Graf , deutscher Tennistrainer und -manager (* 1938)
- 30. November: Paul Walker , US-amerikanischer Schauspieler (* 1973)
Dezember
- Junior Murvin , jamaikanischer Reggaemusiker (* 1946 oder 1949) 2. Dezember:
- Paul Aussaresses , französischer General (* 1918) 3. Dezember:
- Günther Förg , deutscher bildender Künstler (* 1952) 5. Dezember:
- Nelson Mandela , südafrikanischer Freiheitskämpfer und Politiker (* 1918) 5. Dezember:
- Colin Wilson , britischer Schriftsteller (* 1931) 5. Dezember:
- Édouard Molinaro , französischer Filmregisseur (* 1928) 7. Dezember:
- John W. Cornforth , australischer Chemiker und Nobelpreisträger (* 1917) 8. Dezember:
- Zahit Atakan , türkischer Admiral (* 1923) 9. Dezember:
- Eleanor Parker , US-amerikanische Schauspielerin (* 1922) 9. Dezember:
- 10. Dezember: Jim Hall , US-amerikanischer Jazzmusiker und -komponist (* 1930)
- 10. Dezember: Margot Kruse , deutsche Romanistin (* 1928)
- 11. Dezember: Marion Asche , deutsche Physikerin und Professorin (* 1935)
- 12. Dezember: Jang Song-thaek , nordkoreanischer Politiker (* 1946)
- 14. Dezember: Peter O'Toole , irischer Schauspieler (* 1932)
- 15. Dezember: Joan Fontaine , US-amerikanische Schauspielerin (* 1917)
- 15. Dezember: Harold Camping , US-amerikanischer Radioprediger (* 1921)
- 17. Dezember: Leland Smith , US-amerikanischer Komponist, Fagottist und Musikpädagoge (* 1925)
- 18. Dezember: Ronald Biggs , britischer Postzugräuber (* 1929)
- 19. Dezember: Herb Geller , US-amerikanischer Jazzmusiker und -komponist (* 1928)
- 21. Dezember: Ismat Abdal Maguid , ägyptischer Diplomat (* 1923)
- 21. Dezember: Peter Geach , britischer Philosoph und Logiker (* 1916)
- 23. Dezember: Michail Kalaschnikow , sowjetischer Waffenkonstrukteur (* 1919)
- 23. Dezember: Yusef Lateef , US-amerikanischer Jazzmusiker und -komponist (* 1920)
- 24. Dezember: Helga M. Novak , deutsche Schriftstellerin (* 1935)
- 26. Dezember: Marta Eggerth , ungarisch-amerikanische Sängerin und Schauspielerin (* 1912)
- 28. Dezember: Halton Arp , US-amerikanischer Astronom (* 1927)
- 29. Dezember: Simon Yussuf Assaf , libanesischer Priester und Poet (* 1938)
- 29. Dezember: Wojciech Kilar , polnischer Komponist (* 1932)
- 31. Dezember: James Avery , US-amerikanischer Schauspieler (* 1945)
- 31. Dezember: Irina Korschunow , deutsche Schriftstellerin (* 1925)
- 31. Dezember: Bruno Moravetz , deutscher Sportreporter (* 1921)
Galerie der Verstorbenen
9. Januar: James M. Buchanan (2010)
1. Februar: Ed Koch (1988)
16. Februar: Tony Sheridan (2011)
5. März: Hugo Chávez (2008)
5. März: Dieter Pfaff (2012)
22. März: Chinua Achebe (2008)
23. März: Reinhard Lakomy (2009)
8. April: Margaret Thatcher
22. April: Richie Havens (1972)
23. Mai: Georges Moustaki (1974)
26. Mai: Hildegard Krekel (2010)
28. Mai: Eddi Arent (1971)
16. Juni: Hans Hass
19. Juni: James Gandolfini (2011)
13. Juli: Cory Monteith (2010)
23. Juli: Djalma Santos (2008)
30. Juli: Berthold Beitz (1986)
19. August: Fritz Rau (2006)
30. August: Seamus Heaney (2009)
12. September: Otto Sander (2008)
18. September: Marcel Reich-Ranicki (2009)
7. Oktober: Patrice Chéreau (2009)
24. Oktober: Manolo Escobar (2010)
27. Oktober: Lou Reed
17. November: Doris Lessing (2006)
20. November: Dieter Hildebrandt (2010)
29. November: Chris Howland (2009)
30. November: Paul Walker (2009)
5. Dezember: Nelson Mandela (2008)
29. Dezember: Wojciech Kilar (2006)
Kulturelle Referenzen
- Der Beginn des Films Pacific Rim spielt im Jahr 2013.
Weblinks
- Jahresrückblick von tagesschau.de
- Jahreschronik vom Haus der Geschichte der BRD
- Jahrestage 2013 Übersicht des Deutschen Rundfunk-Archivs; PDF, dt., 168 S.
- MindNode 2013 Kalender 12 Monate, vier Quartale, freie Samstage und Sonntage jeweils zum Monatsanfang und am Monatsende im Blick. Dazu die wesentlichen 12 Kalenderwochen, verteilt auf 12 Monate.
Einzelnachweise
- ↑ Spiegel Online : Bürgerkrieg: Uno spricht von Tausenden Toten im Südsudan , 24. Dezember 2013.
- ↑ Limburger Bischof Tebartz-van Elst: Die Erklärung des Vatikans im Wortlaut , Spiegel Online , 23. Oktober 2013
- ↑ mersin2013.gov.tr: Homepage der Mittelmeerspiele 2013 ( Memento vom 15. April 2015 im Internet Archive ) (türkisch, englisch, französisch)
- ↑ "Trauriger Sonntag": Feuerinferno im Nachtclub „Kiss“ ( Memento vom 30. Januar 2013 im Internet Archive )
- ↑ statista.com
- ↑ siehe auch welt.de 25. März 2013 ( 24 Millionen Tonnen Schnee in Kiew an einem Tag ) und Rheinische Post online: Tausende Tonnen Schnee begraben Moskau und Kiew
- ↑ Xinhua : 7.0-magnitude earthquake hits SW China's Sichuan ( Memento vom 28. Mai 2013 im Internet Archive ) vom 20. April 2013
- ↑ vgl. z. B. dradio.de, Nachrichten vom 21. Oktober 2013, 23°°
- ↑ Prize Announcement Dates , Offizielle Webseite des Nobelpreises (abgerufen am 7. Oktober 2013).
- ↑ „Ein Deutscher und zwei Amerikaner gewinnen Nobelpreis für Medizin“ bei Spiegel Online , 7. Oktober 2013.
- ↑ The Nobel Prize in Physics 2013 (PDF; 172 kB) Pressemeldung
- ↑ UNO-Resolution A/RES/65/154 vom 20. Dezember 2010 (PDF, engl.)
- ↑ Beschreibung durch die Deutsche UNESCO-Kommission (dt.)
- ↑ UN-Resolution A/RES/66/221 vom 22. Dezember 2011 (PDF, engl.)
- ↑ nabu.de: Die Bekassine – Vogel des Jahres 2013
- ↑ Stiftung Naturschutz Hamburg: Blume des Jahres 2013 ( Memento vom 10. Januar 2013 im Internet Archive )
- ↑ arnstadt.thueringer-allgemeine.de: Knabenkraut in Arnstadt zur Orchidee des Jahres gekürt Artikel vom 22. Oktober 2012
- ↑ BUND NRW Naturschutzstiftung: Schmetterling des Jahres 2013: Sumpfwiesen-Perlmuttfalter
- ↑ Verband Deutscher Sportfischer e. V.: Fisch des Jahres 2013 Die Forellen ( Memento vom 11. Januar 2013 im Internet Archive )
- ↑ Kuratorium Baum des Jahres: Der Wild-Apfel ist Baum des Jahres 2013
- ↑ Deutsche Gesellschaft für Herpetologie und Terrarienkunde: Reptil des Jahres 2013: Die Schlingnatter ( Memento vom 16. Januar 2013 im Internet Archive )
- ↑ Deutsche Gesellschaft für Mykologie: 2013: Entoloma incanum (Fr.: Fr.) Hesler, Braungrüner Zärtling
- ↑ NaturFreunde Deutschlands
- ↑ Die Helme ist Flusslandschaft des Jahres 2012/2013 . anglerverband.com. Archiviert vom Original am 15. Januar 2013. Abgerufen am 12. Januar 2013.
- ↑ Übersicht der Jahrestage 2013, herausgegeben vom Deutschen Rundfunkarchiv ( Memento vom 13. August 2012 im Internet Archive ) (PDF; 923 kB), Abgerufen am 20. Oktober 2012
- ↑ siehe Tonstudio#Geschichte
- ↑ Geschichte der Funkausstellung auf ifa-berlin.com ( Memento vom 16. Januar 2013 im Internet Archive ) PDF, abgerufen am 20. Oktober 2012